| MIKOŁAJ REJ  Mikołaj Rej urodził się 4 lutego 1505 r. w Żurawnie koło Halicza na Rusi Czerwonej, historycznych kresach Korony Polskiej, w rodzinie Stanisława i jego żony z Herbertów. Stanisław Rej ojciec Mikołaja osiedlił się na Rusi, a jego protektorem był arcybiskup Lwowa Jan, co wskazywało na silne związki Rejów z Kościołem. Mimo, że Mikołaj urodził się na Rusi Czerwonej zawsze pisał się „Mikołaj z Nagłowic herbu Oksza”. Wiemy, że do XVIII w. Rejowie byli dziedzicami Nagłowic i Oksy ważnych ośrodków kultury religijnej.
Według potwierdzonych historycznych danych Mikołaj Rej zapisując się w 1518 r. na studia w Akademii Krakowskiej miał za sobą dwuletni pobyt w szkole parafialnej w Skalmierzu i dwuletni pobyt w szkole we Lwowie. W 1519 r. powraca jednak do rodzinnego Żurawna, a edukację na magnackim dworze.
Wiemy, że w latach 1524-1529 przebywał na dworze wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego. To właśnie tutaj postąpiła autoedukacja Mikołaja połączona ze służbą dworską. Tutaj także zbliżył się do kręgu humanistycznego co pozwoliło mu uzupełnić wykształcenie i zaobserwować skomplikowaną wysoce rzeczywistość XVI-wieczną.
Rok 1529 to śmierć ojca Stanisława. Młody 24-letni Mikołaj powraca do Żurawna i podejmuje gospodarskie obowiązki ziemianina. W 1531 r. Rej poślubił Zofię Kosnówną córkę Jana z Wywli i Sędziszowa, która była spokrewniona z arcybiskupem Gniezna Andrzejem Boryszewskim. Z małżeństwa z Zofią, Mikołaj pozostawił córki: Annę, Dorotę, Bogumiłę, Elżbietę, Barbarę oraz synów: Mikołaja, Krzysztofa, Andrzeja. Przez kilka lat Rej gospodarował w majątku żony na ziemi chełmskiej.
Stopniowo zyskiwał coraz to nowe nadania. Majątek jego był rozległy. Po rodzicach administrował dobrami w województwie krakowskim i ruskim, a w 1539r. otrzymał po stryju Piotrze Nagłowice. Według zapisów historycznych Rej lokował w 1547r. swoje pierwsze miasto Rejowiec, a w 1554r. założył miasteczko Oksza.
Lata 30-te XVI oznaczają początek działalności publicznej Mikołaja z Nagłowic. W dużym stopniu była to działalność polityczna oraz religijna. Historycy zgodnie podają, że w 1557r. wziął udział w pospolitym ruszeniu pod Lwowem i słynnej „wojnie Kokosza”. W 1542r. jest posłem na sejm piotrkowski.
W latach 1546-1547 Mikołaj z Nagłowic i Oksy w nagrodę za działalność publiczną uzyskuje przywileje królewskie oraz prestiżowy tytuł dworzanina królewskiego. O znaczeniu Reja mówi fakt z 1554r. Wtedy to król Zygmunt August powołał go do komisji przygotowującej unię realną polsko-litewską dającej w bliskiej przyszłości podstawę Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W latach 60-tych Mikołaj związał się ze stronnictwem egzekucyjnym dążącym do przeprowadzenia reform ustrojowych w państwie. Znana jest słynna mowa Mikołaja w senacie dotycząca projektów elekcji władców. Uczestniczył m.in. w słynnym sejmie w Parczewie w 1564r. oraz sejmie lubelskim z 1569r., na którym Mikołaj z Nagłowic herbu Oksza przedstawił własny projekt elekcji króla przez reprezentację. Fakty te świadczą o wysoce aktywnym udziale w życiu politycznym kształtującej się Rzeczypospolitej nowożytnej.
Równolegle do działalności publicznej Rej prowadził pracę literacką oraz uczestniczył w burzliwych sporach religijnych epoki. Jego literacka kariera rozpoczęła się w 1543r., po ukazaniu się drukiem „ Krótkiej rozprawy między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem…”, która spotkała się z wielkim uznaniem czytelników. Następnie dwa ważne to utwory dramatyczne „Historia Józefa” oraz „Kupiec”. W 1543r. Rej dokonywał królowej Bonie „Katechizm” a jeszcze przed 1543r. opublikował „Psałterz Dawidów”. Z kolei w 1543r. ogłosił słynny „Psałterz”. Lata 50 – to publikacja słynnego „Wizerunku własnego żywota człowieka poczciwego”. Swoisty zbiór utworów Reja stanowi wydane w 1568r. „Zwierciadło”. Znana jest także jego „Postylla Pańska” stanowiąca zbiór kazań protestanckich pełnych politycznych aluzji i dotyczących relacji między wyznaniami chrześcijańskimi. Utwory Reja wyrastały z konkretnej rzeczywistości i były osadzone w humanistycznym i reformacyjnym kontekście. Jako humanista związany z Kołem Andrzeja Trzecieskiego współtworzył renesansowy pejzaż Polski „Złotego Wieku”. Świadomie podjął twórczość w języku ojczystym, co stanowiło impuls rozwojowy literatury narodowej. Ten fakt stawia go obok czołowych twórców europejskich piszących w językach narodowych.
Jednak obok działalności publicznej, a także pracy literackiej Mikołaj Rej to zapomniany, ale coraz bardziej odkrywany teolog i reformator. Nawet, jeżeli posługiwał się krytycznym słowem, żartem czy ironią, naprawdę serio traktował rzeczy dla człowieka fundamentalne, jak: wiara, zbawienie, czy pytania o sens.
XVI w. to okres pytań fundamentalnych. Wystąpienie Wittenberskiego mnicha Marcina Lutra w 1517r. było religijną rewolucją i burzą intelektualną. Na nowo zaczęto analizować dogmaty teologiczne i rozpoczął się spór o reformę Kościoła. Zaistniała potrzeba wypracowania nowej teologii, która byłaby adekwatna do ówczesnej rzeczywistości, rzeczywistości po odkryciu Ameryki przez Kolumba, po wstępnych tezach Mikołaja Kopernika. Czas był burzliwy. Wielu szlachetnych humanistów stawiało sobie pytania i dokonywało wyborów. Wśród nich był Mikołaj Rej z Nagłowic i Okszy.
W 1541r. dokonał wyboru przystępując do wyznania ewangelicko – reformowanego, popularnie zwanego zborem Kalwińskim. Dosyć szybko stał się jednym z czołowych działaczy reformacyjnych w strefie Małopolski, ale i Korony Polskiej. Uczestniczył w synodach Kościoła ewangelicko-reformowanego prowincji Małopolska i ściśle współpracował z Janem Łaskim czołowym europejskim teologiem reformacyjnym. Według dokumentacji historycznej protestantyzmu w roku 1558 uczestniczył w synodzie w Książu, a w 1559r. w synodzie w Pińczowie. Był patronem zboru kalwińskiego oraz kaznodzieją podejmującym problem reformy chrześcijaństwa. Brał udział w dysputach teologicznych, jak np.: w słynnym sporze Grzegorza z Brzezin ze Stanisławem Sarnickim dotyczącym dogmatu trynitarnego. Rej został specjalnie wezwany, aby ten konflikt łagodzić.
Twórczość Reja to w dużym stopniu twórczość o charakterze religijnym czy wręcz teologicznym. „Katechizm”, „Postylla Pańska”, „Psałterze” to tylko niektóre z dzieł Reja o charakterze teologicznym. Analizując je dotykamy podstawowych obszarów teologii, jak: antropologia teologiczna, eklezjologia, sakramentologia, chrystologia. Nie żałując nakładu na księgi, Rej ustawicznie zabiegał popularyzację Ewangelii w języku polskim. Dokonywał przekładów tekstów biblijnych z języka łacińskiego. Brał udział w pracach translatorskich związanych z powstaniem tzw. Biblii pińczowskiej.
Powyższe dane ukazują wielki rozmach działalności oraz twórczości Mikołaja Reja, którego biografia czeka n nowe i rzetelne opracowanie. Okazuje się bowiem, że nie jest to postać schematyczna, lecz osobowość przeżywająca do głębi problemy epoki. Mikołaj Rej zmarł jesienią 1569r. Zmarł prawdopodobnie w Rejowcu. Wielu badaczy wskazuje na miejsce jego pochówku Oksę, co było by zgodne z jego ostatnią wolą.
Poeta z Nagłowic był przede wszystkim synem swoich czasów, członkiem XVI stulecia wieku który wbrew pozorom nie należał do łatwych. Był to czas dramatycznych sporów, ostrych polemik, niepokojów humanistów i trwogi religijnych reformatorów wszystkich wyznań zatroskanych o losy chrześcijaństwa. Mikołaj z Nagłowic ze swoją ewangelicką tożsamością wpisuje się znakomicie w wielowyznaniowy kontekst polskiego chrześcijaństwa. SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE IM. MIKOŁAJA REJA
NA TERENIE NASZEGO KRAJU
(Gdyby ktoś posiadał wiadomości o jeszcze innej „rejowskiej” szkole ponadgimnazjalnej, bardzo prosimy o informację)
* BIELSKO-BIAŁA
LO Towarzystwa Szkolnego
Ul. Modrzewskiego 12
43-300 Bielsko – Biała
(tel. 0 – 33- 824256)
* JĘDRZEJÓW (woj. świętokrzyskie)
Liceum Ogólnokształcące
ul. 11-go listopada 37
28-300 Jędrzejów
(tel.0 – 41 – 386 – 23 – 87)
www.liceumreja.risp.pl
loreyjedrzejow@wp.pl
* KRAKÓW
VII LO prywatne
Ul. Grodzka 60
31 – 044 Kraków
(tel. 0- 12- 423-03-72, 423-03-66)
www.szkolyprywatne.net
* KRAŚNIK
II LO w Zespole Szkół nr 2
Ul. Sikorskiego 25
23-210 Kraśnik
(tel. 0- 81 – 825 – 6986)
www.reykrasnik.com.pl/rey
* MYŚLENICE
ZS Techniczno – Ekonomicznych
ul. Żeromskiego 17
32-400 Myślenice
(tel. 0-12 – 372 – 00-40, 372 – 00-42)
zstemyslenice@interia.pl
* REJOWIEC (woj. lubelskie)
Zespół Szkół Publicznych
ul. Przemysłowa 4
22-360 Rejowiec
(tel. 0 – 82 – 568 – 80-59) (fax. 568-86-30)
* SZCZECIN
Zespół Szkół nr 6
ul. Gen. Sowińskiego 3
70-236 Szczecin
(tel. 433-35-04) (fax. 448-95-41)
* ŚWIĘTOCHŁOWICE (woj. śląskie)
II Liceum Ogólnokształcące
ul. Sudecka 5
41-608 Świętochłowice
* WARSZAWA
XI Liceum Ogólnokształcące
Ul. Królewska 19/21
00-064 Warszawa
(tel. 0 – 22 – 827 – 69-08, sekr.828-63-15)
* ZABRZE
IV Liceum Ogólnokształcące w ZSO nr 12
ul. Gen. Andersa 64
41-808 Zabrze
(tel. 0- 32- 272-22-22)
www.ids.pl/~lo4zabrz  |
